افزودن کودهای آلی به خاک یکی از معمول ترین روش‌ها برای بهبود خصوصیات فیزیکی خاک است. مواد آلی به عنوان یکی از ارکان مهم باروری خاک محسوب می‌شوند. کودهای آلی و به خصوص کمپوست زباله شهری و دامی در مقایسه با کودهای شیمیایی دارای مقادیر زیادی مواد آلی هستند و می توانند به عنوان منابع غنی عناصر غذایی به خصوص نیتروژن و فسفر و پتاسیم، آن‌ها را به مرور زمان در اختیار گیاه قرار دهند. این امر خصوصا در خاک های مناطق خشک و نیمه خشک که عمدتا از حاصلخیزی پایینی برخوردارند، علاوه بر افزایش ماده آلی خاک و تا حدی کاهش اسیدیته فراهمی عناصر غذایی مورد نیاز گیاهان را از طریق بازیافت موثر آن‌ها باعث شده و می‌تواند خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی این خاک‌ها را بهبود بخشد. افزایش مواد آلی به خاک‌ها منجر به تشکیل خاکدانه‌ها شده و ظرفیت نگهداری رطوبت، هدایت هیدرولیکی، چگالی ظاهری، درجه تراکم، حاصلخیزی خاک، و مقاومت در برابر فرسایش آبی و بادی را بهبود می‌بخشد. در زیر به چند مورد از اثرات کودهای آلی بر خصوصیات فیزیکی خاک اشاره شده است.

 

کاهش جرم مخصوص ظاهری و افزایش منافذ خاک

وزن مخصوص ظاهری خاک، جرم واحد حجم خاک (حجم کل خاک) است و مقادیر زیادی آن نشان دهنده متراکم بودن خاک و مناسب نبودن وضعیت ساختمان خاک است. بررسی‌ها نشان داده اند که با مصرف کود‌های آلی و کمپوست در خاک، ماده آلی خاک افزایش می‌یابد و به دنبال آن جرم مخصوص ظاهری خاک به دلیل افزایش خلل و فرج خاک کاهش می یابد. تخلخل یا میزان منافذ خاک نیز با افزایش ماده آلی خاک بیشتر شده و این مساله به نگهداری بیشتر آب و تهویه بهتر خاک کمک می‌کند.

 

بهبود ساختمان خاک

افزایش کودهای آلی به خاک با افزایش ماده آلی سبب بهبود تشکیل خاکدانه‌ها در خاک می‌گردد و به بهبود ساختمان خاک کمک می‌کند. مواد آلی در خاک‌های شنی (سبک) با متصل کردن ذرات به یکدیگر باعث بهبود ساختمان خاک می‌گردد و در خاک‌های رسی (سنگین) از چسبندگی زیاد ذرات خاک جلوگیری می‌کند. اکثریت خصوصیات خاک تحت تاثیر وضعیت ساختمان خاک قرار دارد به طور مثال تخلخل خاک، تهویه خاک، میزان خلل و فرج یا منافذ خاک، نگهداری آب در خاک و نفوذ ریشه در خاک، همگی تحت تاثیر ساختمان خاک قرار می‌گیرد.

 

تهویه بهتر به علت افزایش تخلخل خاک

وجود اکسیژن برای میکروارگانیسم‌های خاکزی و ریشه‌ی گیاهان بسیار اهمیت دارد. افزایش ماده آلی خاک با بهبود ساختمان خاک و نفوذپذیری و بالا بردن تخلخل خاک، سبب بهبود تهویه خاک می‌گردند.

 

 

 

افزایش ظرفیت نگهداری آب در خاک و بهبود چسبندگی در خاک‌های شنی

برخلاف خاک‌های رسی، خاک‌های شنی چسبندگی کمی دارند و این مساله باعث می‌شود که آب به سرعت در آن‌ها نفوذ کرده و ظرفیت نگهداری آب در آن‌ها پایین باشد. افزایش مواد آلی در خاک سبب بهبود چسبندگی در خاک‌های شنی و بهبود ظرفیت نگهداری آب در آن‌ها می‌شود.

 

کاهش چسبندگی خاک‌های رسی

خاک های رسی معمولا خاک‌هایی با چسبندگی زیاد می‌باشند که نفوذپذیری آب و تهویه در آن‌ها کم بوده و عملیات کشاورزی بر روی چنین خاک‌هایی با مشکل روبرو است. افزایش مواد آلی در خاک‌های رسی سنگین باعث کاهش چسبندگی و در نتیجه بهبود خصوصیات نامطلوب آن‌ها می‌شود.