اثرات کودهای آلی بر خصوصیات فیزیکی خاک

افزودن کودهای آلی به خاک یکی از معمول ترین روش‌ها برای بهبود خصوصیات فیزیکی خاک است. مواد آلی به عنوان یکی از ارکان مهم باروری خاک محسوب می‌شوند. کودهای آلی و به خصوص کمپوست زباله شهری و دامی در مقایسه با کودهای شیمیایی دارای مقادیر زیادی مواد آلی هستند و می توانند به عنوان منابع غنی عناصر غذایی به خصوص نیتروژن و فسفر و پتاسیم، آن‌ها را به مرور زمان در اختیار گیاه قرار دهند. این امر خصوصا در خاک های مناطق خشک و نیمه خشک که عمدتا از حاصلخیزی پایینی برخوردارند، علاوه بر افزایش ماده آلی خاک و تا حدی کاهش اسیدیته فراهمی عناصر غذایی مورد نیاز گیاهان را از طریق بازیافت موثر آن‌ها باعث شده و می‌تواند خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی این خاک‌ها را بهبود بخشد. افزایش مواد آلی به خاک‌ها منجر به تشکیل خاکدانه‌ها شده و ظرفیت نگهداری رطوبت، هدایت هیدرولیکی، چگالی ظاهری، درجه تراکم، حاصلخیزی خاک، و مقاومت در برابر فرسایش آبی و بادی را بهبود می‌بخشد. در زیر به چند مورد از اثرات کودهای آلی بر خصوصیات فیزیکی خاک اشاره شده است.

کاهش جرم مخصوص ظاهری و افزایش منافذ خاک

وزن مخصوص ظاهری خاک، جرم واحد حجم خاک (حجم کل خاک) است و مقادیر زیادی آن نشان دهنده متراکم بودن خاک و مناسب نبودن وضعیت ساختمان خاک است. بررسی‌ها نشان داده اند که با مصرف کود‌های آلی و کمپوست در خاک، ماده آلی خاک افزایش می‌یابد و به دنبال آن جرم مخصوص ظاهری خاک به دلیل افزایش خلل و فرج خاک کاهش می یابد. تخلخل یا میزان منافذ خاک نیز با افزایش ماده آلی خاک بیشتر شده و این مساله به نگهداری بیشتر آب و تهویه بهتر خاک کمک می‌کند.

بهبود ساختمان خاک

افزایش کودهای آلی به خاک با افزایش ماده آلی سبب بهبود تشکیل خاکدانه‌ها در خاک می‌گردد و به بهبود ساختمان خاک کمک می‌کند. مواد آلی در خاک‌های شنی (سبک) با متصل کردن ذرات به یکدیگر باعث بهبود ساختمان خاک می‌گردد و در خاک‌های رسی (سنگین) از چسبندگی زیاد ذرات خاک جلوگیری می‌کند. اکثریت خصوصیات خاک تحت تاثیر وضعیت ساختمان خاک قرار دارد به طور مثال تخلخل خاک، تهویه خاک، میزان خلل و فرج یا منافذ خاک، نگهداری آب در خاک و نفوذ ریشه در خاک، همگی تحت تاثیر ساختمان خاک قرار می‌گیرد.

تهویه بهتر به علت افزایش تخلخل خاک

وجود اکسیژن برای میکروارگانیسم‌های خاکزی و ریشه‌ی گیاهان بسیار اهمیت دارد. افزایش ماده آلی خاک با بهبود ساختمان خاک و نفوذپذیری و بالا بردن تخلخل خاک، سبب بهبود تهویه خاک می‌گردند.

افزایش ظرفیت نگهداری آب در خاک و بهبود چسبندگی در خاک‌های شنی

برخلاف خاک‌های رسی، خاک‌های شنی چسبندگی کمی دارند و این مساله باعث می‌شود که آب به سرعت در آن‌ها نفوذ کرده و ظرفیت نگهداری آب در آن‌ها پایین باشد. افزایش مواد آلی در خاک سبب بهبود چسبندگی در خاک‌های شنی و بهبود ظرفیت نگهداری آب در آن‌ها می‌شود.

کاهش چسبندگی خاک‌های رسی

خاک های رسی معمولا خاک‌هایی با چسبندگی زیاد می‌باشند که نفوذپذیری آب و تهویه در آن‌ها کم بوده و عملیات کشاورزی بر روی چنین خاک‌هایی با مشکل روبرو است. افزایش مواد آلی در خاک‌های رسی سنگین باعث کاهش چسبندگی و در نتیجه بهبود خصوصیات نامطلوب آن‌ها می‌شود.